Formacje cenowe

Z poniższej lekcji dowiesz się:

• Jak rozpoznawać formacje techniczne
• Jakie są najpopularniejsze formacje odwrócenia trendu
• Jakie są najpopularniejsze formacje kontynuacji trendu

Inwestorzy korzystający z analizy technicznej poszukują powtarzalnych schematów cenowych na wykresie, które mogą zwiastować zbliżające się odwrócenie trendu lub jego kontynuację. Formacje techniczne są istotnym elementem identyfikacji ważnych punktów na wykresie, czy też siły poszczególnych trendów oraz ruchów cenowych.

Formacje tworzone przez cenę dzieli się na dwie grupy:

• Odwrócenia trendu
• Kontynuacji trendu

Niezależnie od interwału oraz instrumentu finansowego, można je zidentyfikować na każdym wykresie. Należy jednak pamiętać, że te z wyższych interwałów (tworzące się przez dłuższy czas), są pewniejsze i z zasady skuteczniejsze niż te zidentyfikowane na niższych interwałach.

Formacje kontynuacji

Pierwszą grupę formacji cenowych stanowią układy kontynuacji trendu, które potwierdzają utrzymanie obserwowanej w danym czasie tendencji. Należy pamiętać, że otwieranie pozycji na ich podstawie powinno mieć miejsce dopiero po rozwinięciu się całego układu i jego potwierdzeniu (wybiciu).

Trójkąty

Pierwszy rodzaj formacji kontynuacji trendu stanowią trójkąty, budowane z dwóch zwężających się linii trendu. Wyróżnia się trzy podstawowe typy trójkątów – symetryczne, wzrostowe i spadkowe. Do potwierdzenia i pełnego rozrysowania formacji dochodzi, gdy jedna z jej składowych linii zostanie wybita. Aby określić potencjalny zasięg takiego wybicia należy odmierzyć odległość linii trendu od siebie w punkcie rozpoczęcia formowania się danego trójkąta. Zgodnie z teorią analizy technicznej ta sama odległość powinna zostać pokonana przez cenę od momentu wybicia formacji. Najlepszym środowiskiem do handlu w oparciu o trójkąty jest silnie rozwinięty i wyraźny trend.

Prostokąty

Do innych skutecznych formacji kontynuacji trendu zalicza się prostokąty (inaczej kanały boczne). Układy tego typu sprawdzają się doskonale w przypadku braku wyraźnych trendów, gdy na rynku panuje konsolidacja. Formację bardzo łatwo zidentyfikować, wystarczy połączyć poziomymi liniami szczyty i dołki rysowane przez cenę.

Im dłużej cena pozostaje w zakresie formacji, tym większa szansa na osiągnięcie docelowego poziomu po wybiciu i dynamiczniejszy ruch.

Flaga i chorągiewka

Flagi i chorągiewki to krótkoterminowe formacje kontynuacji trendu, które wyznaczają niewielkie konsolidacje przed powrotem do głównego trendu. Takie układy formują się zazwyczaj po okresie dynamicznej aprecjacji lub deprecjacji przy wysokim wolumenie.

• Formacja flagi przypomina prostokąt, nie jest ona jednak idealnie równa i linie trendu są nachylone pod kątem wznoszącym lub spadkowym.
• Chorągiewka jest formacją przypominającą symetryczne trójkąty, jednak mniejszą pod względem zmienności i czasu trwania

Chociaż flagi i chorągiewki należą do popularnych formacji technicznych, ich identyfikacja na wykresie wcale nie musi być łatwa. Należy pamiętać, że oba układy są poprzedzane przez bardzo dynamiczny ruch. Jeżeli takowy nie miał miejsca, prawdopodobieństwo realizacji formacji jest zdecydowanie mniejsze i obarczone wyższym poziomem ryzyka.

Formacje odwrócenia

Formacje odwrócenia trendu wskazują na słabość trwającego w danym momencie trendu oraz potencjalne rozpoczęcie ruchu w przeciwnym kierunku. Są niczym czarne chmury pojawiające się na niebie po słonecznym dniu.

Układy rysujące się na lokalnych szczytach mogą być znakiem odwrócenia trendu wzrostowego. Z drugiej strony gdy identyfikuje się je na lokalnych dołkach będą oznaczać chęć porzucenia tendencji podażowej.

W ich przypadku również istnieje możliwość obliczenia docelowych zakresów wybicia z formacji, gdy zostaną właściwie zrealizowane i w pełni rozrysowane.

Głowa z ramionami

Jedna z najpopularniejszych formacji odwrócenia to głowa z ramionami. Składa się z trzech szczytów cenowych, gdzie najwyższy znajduje się w środku. Dodatkową częścią układu jest jeszcze tzw. linia szyi, która łączy lokalne dołki osiągane przez cenę pomiędzy okresami rysowania dwóch ramion i głowy. Gdy cena przecina linię szyi jest to sygnał do rozpoczęcia trendu spadkowego. Chcąc znaleźć minimalny zasięg prognozowanych przez formację spadków, należy odmierzyć odległość od najwyższego punktu głowy do linii szyi, a następnie przenieść tę odległość w punkt, gdzie przebita została formacja.

Każda formacja obserwowana na lokalnych szczytach posiada swoje lustrzane odbicie na lokalnych dołkach, gdzie sugeruje koniec trendu spadkowego i początek wzrostów. W przypadku głowy z ramionami (RGR) jest to tak zwana odwrócona głowa z ramionami (oRGR).

Po zapoznaniu się z teorią, warto zidentyfikować formację na rzeczywistym wykresie:

Zaprezentowana powyżej formacja oRGR to niezwykle silny układ – w szczególności, że wybija wcześniejsze lokalne szczyty. Jest to pierwsza oznaka osłabienia spadków, po której notowania testują linię szyi od góry i kontynuują rajd wzrostowy.

Podwójny szczyt i podwójne dno

Kolejnym przykładem formacji odwrócenia i jej lustrzanego odbicia są podwójny szczyt i podwójne dno. Podwójne dno wygląda jak litera „W”. Gdy układ zostanie zidentyfikowany na wykresie, sygnalizuje potencjalną zmianę trendu. Notowania dotarły do lokalnych minimów, a byki coraz wyraźniej przejmują kontrolę. W tym samym czasie, formacja podwójnego szczytu przybiera formę literki „M”. Formacja pojawia się gdy trend dotarł do swoich maksimów i odbija się od nich przed rozpoczęciem spadków. Minimalny zasięg obu formacji jest mierzony poprzez porównanie maksimów i minimów układu.

Podwójny szczyt

Podwójne dno

Powyższy przykład pokazuje rozrysowanie podwójnego dna w silnym trendzie spadkowym. Drugie podejście do wybicia lokalnego dołka miało miejsce przy silniejszej zmienności (dłuższy dolny knot i szersza świeca), co ostatecznie doprowadziło do wzrostów.

Kliny:

Formacje klina są podobne do trójkątów, jednak w odróżnieniu od nich sygnalizują zbliżające się odwrócenie trendu. Posiadają konstrukcję przypominająca symetryczny trójkąt – składający się ze wsparcia i oporu – blokujący dynamiczniejsze ruchy cenowe wewnątrz swojego zakresu. Zazwyczaj jest to układ długoterminowy, w związku z tym czasami potrzeba wielu sesji zanim klin zostanie w pełni uformowany i wybity.

Literatura finansowa wyróżnia dwa rodzaje klinów:

• Klin spadkowy (byczy) – bycza formacja, która rozpoczyna się od dużej zmienności, a następnie zwęża gdy cena przesuwa się niżej (jak pokazano na poniższym wykresie). W odróżnieniu od trójkątów symetrycznych, które nie posiadają konkretnego nachylenia i kierunku, charakteryzują się obiema tymi cechami.
• Klin wzrostowy (niedźwiedzi) – niedźwiedzia formacja, która rozpoczyna się od dużej zmienności, a następnie zwęża, gdy cena przesuwa się wyżej. W odróżnieniu od trójkątów symetrycznych, wzrostowe kliny nachylone są w górę i posiadają niedźwiedzi charakter.

W jaki sposób handlować w oparciu o kliny? Gdy uda się rozpoznać formację, która może wkrótce się zrealizować, warto poczekać na jej wybicie i dopiero wtedy otworzyć pozycję. Jeżeli cena pokona układ techniczny i jednocześnie przebije dotychczasowy szczyt lub dołek (w zależności od tego z jakim klinem mamy do czynienia), warto rozważyć aktywację transakcji.

Kliny są niezwykle popularne na wykresach walutowych i można z nich korzystać na każdym interwale czasowym.

Formacja spodka

Spodek i odwrócony spodek to mniej popularne wśród inwestorów formacje techniczne, ich wpływ na zachowania ceny może być jednak jeszcze silniejszy. Układ techniczny informuje, że cena osiągnęła dołek i nieuchronnie zbliża się kres trendu spadkowego a wraz z nim początek trendu byka.

Wyróżnić można również odwrócony spodek. Obie formacje są układami odwrócenia trendu i powinny być rozpatrywane raczej w ujęciu długoterminowym. Jedyna różnica pomiędzy nimi to lustrzane odbicie – spodek tworzy się gdy cena dociera do minimów, natomiast odwrócony spodek gdy dociera do maksimów.

Należy pamiętać jednak o jednej rzeczy. Z powodu długiego horyzontu czasowego projekcji oferowanych przez powyższe formacje i ich składowe, identyfikacja sygnału może być nieco trudniejsza niż przy innych układach. W związku z tym warto zachować odpowiednią dawkę cierpliwości i ostrożności.

Nie zawsze skuteczne, jednak nadal pomocne

Meteorolodzy nie zawsze mają stuprocentową rację, jednak w większości przypadków mają rację. To samo można powiedzieć o formacjach technicznych – nie zawsze pokrywają się z prawdą, kiedy jednak zostaną zidentyfikowane na wykresie, pomagają w określeniu kierunku zbliżającego się ruchu. Istnieje wiele formacji technicznych, niektóre są bardziej popularne od nich. Właśnie na tych pierwszych warto się skupić, gdyż im więcej osób z nich korzysta, tym większa szansa ich realizacji (samospełniająca się przepowiednia). Zawsze należy zachować jednak czujność – od czasu do czasu rynek może bowiem nas zaskoczyć i zignorować formację, którą sam rozrysował.