Formacje świecowe

Z tej lekcji dowiesz się:

• Jakie są najpopularniejsze formacje świecowe
• Jak rozpoznawać i inwestować w oparciu o najpopularniejsze formacje odwrócenia trendu
• Jak rozpoznawać i inwestować w oparciu o najpopularniejsze formacje kontynuacji trendu

Traderzy na całym świecie próbują nieprzerwanie identyfikować nastroje i trendy występujące na rynku: wzrostowe i spadkowe, podczas gdy w tym samym momencie spora grupa inwestorów cieszy się osiągniętymi zyskami lub zwiększa wolumen pozycji, aby zarobić jeszcze więcej. Potrafią oni bowiem korzystać z niewielkich podpowiedzi widocznych na wykresach, które interpretuje się przy wykorzystaniu analizy technicznej. W momencie gdy część inwestorów skupia się jedynie na wykresach liniowych, o wiele większą popularnością wśród profesjonalnych spekulantów cieszą się wykresy świecowe. O ile klasyczne formacje techniczne znajdują zastosowanie w obu przypadkach, to japońskie układy świecowe generują o wiele bogatszy wachlarz sygnałów. Ze względu na ich konstrukcję przekazują więcej informacji na temat ceny, a ich poszczególne formacje  odczytywane są jako sygnały przyszłych zachowania notowań.

Formacje świecowe dzielą się na dwie grupy: odwrócenia i kontynuacji trendu. W tej lekcji przyjrzymy się dokładniej obu przypadkom.

Podstawowe świece

Zanim przejdziemy do analizy konkretnych formacji, warto przyjrzeć się podstawowym świecom, które często pojawiają się na wykresie każdego dnia. Należą do nich niezaprzeczalnie świece doji oraz marubozu, których krótko opisujemy poniżej.

Doji:

Doji to niezwykle istotne układy świecowe, które mogą być traktowane jako osobna formacja lub część wieloświecowych sygnałów. Doji pojawia się kiedy dany instrument finansowy otwiera się i zamyka w tym samym lub zbliżonym miejscu. Długość górnego lub dolnego cienia (knota) może być różna, w efekcie czego świeca doji przybiera kształt krzyża, odwróconego krzyża lub znaku plusa. Pojedyncze świece doji uważane są za neutralne sygnały – w połączeniu z innymi świecami i trendami rynkowymi mogą jednak informować o zbliżających się byczych lub niedźwiedzich zmianach.

Marubozu:

Z kolei świece marubozu potwierdzają siłę przeciwstawnych stron – kupujących i sprzedających. Nie posiadają dolnych, ani górnych cieni, a szczyt lub dołek danego interwału (świecy) reprezentowany jest przez cenę otwarcia lub zamknięcia. Wzrostowa świeca marubozu powstaje kiedy dołek sesji pokrywa się z otwarciem, a szczyt z zamknięciem. Daje to jasny sygnał, że popyt kontrolował przebieg transakcji od pierwszej do ostatniej zawartej pozycji. Natomiast spadkowa świeca marubozu powstaje, gdy szczyt sesji pokrywa się z otwarciem, a dołek z zamknięciem. Wskazuje to, że podaż kontrolowała przebieg sesji od pierwszej do ostatniej transakcji.

Formacja odwrócenia trendu

Świecowe formacje odwrócenia wskazują na osłabienie danego trendu i możliwość zwrotu Przykładowo, gdy inwestujemy na EURUSD i zidentyfikujemy konkretną formację odwrócenia, można spodziewać się, że w najbliższej przyszłości pojawi się korekta. Należy jednakże pamiętać, że większość tego typu formacji wymaga dodatkowego potwierdzenia.  Jeśli jednak po wystąpieniu takiego sygnału, nie dojdzie do korekty, wtedy mamy do czynienia z jego zanegowaniem.

Poniżej znajduje się lista najpopularniejszych formacji odwrócenia trendu:

• Formacja objęcia hossy i bessy
• Wzrostowe i spadkowe harami
• Młot i odwrócony młot
• Gwiazda wieczorna i poranna
• Wisielec
• Spadająca gwiazda

Jeżeli traderowi uda się zidentyfikować na wykresie którąkolwiek z powyższych formacji, powinien on poczekać na rozrysowanie się kolejnej świecy potwierdzającej sygnał. Przykładowo, jeżeli para EURUSD notowała wzrosty i na lokalnym szczycie pojawił się układ objęcia bessy, wtedy warto zaczekać na rozrysowanie i domknięcie kolejnej świecy – jeżeli ta będzie spadkowa, to potwierdzi siłę sygnał. Jest to jedna z podstawowych zasad dotycząca wszystkich formacji świecowych.

Objęcie hossy i bessy

Formacje objęcia należą do technicznych układów odwrócenia i mogą przybierać zarówno wzrostową lub spadkową formę, w zależności od tego czy wystąpiły w trendzie wzrostowym (objęcie bessy) lub w trendzie spadkowym (objęcie hossy). Pierwsza świeca powinna w całości znajdować się w obrysie drugiej świecy, która ją „obejmuje”.

Wzrostowe i spadkowe harami

Harami to układ dwuświecowy będący odwrotnością formacji objęcia. W tym przypadku to druga świeca posiada niewielki korpus, a świeca matka znajduje się na pierwszej pozycji, całkowicie obejmując kolejną (posiadając jednocześnie przeciwny kierunek).

Literatura wyróżnia również tak zwane krzyże harami, w przypadku których konstrukcja jest bardzo podobna. Różnica polega jedynie na tym, że druga świeca przybiera formę doji charakteryzującą się bardzo wąskim korpusem.

Młot:

Formacja młota pojawiają się na wykresie, gdy cena instrumentu finansowego przesuwa się dynamicznie w dół zaraz po otwarciu, jednak zawraca przed zamknięciem sesji, wyraźnie powyżej rozrysowanych minimów. W efekcie powstała świeca przypomina kwadratowego lizaka z długim trzonkiem. Jeżeli taka formacja pojawia się w trakcie spadków określana jest mianem młota. Taki układ pojawiający się w trakcie spadków jest nazywany młotem, natomiast odwrócony młot jest nazywany spadającą gwiazdą, co jest zilustrowane poniżej.

Gwiazda wieczorna i poranna:

Gwiazda poranna to bycza formacja odwrócenia składająca się z trzech świec – posiadającej długi korpus świecy spadkowej pogłębiającej dotychczasową tendencję, krótkiej świecy środkowej skierowanej w dół i kolejnej świecy wzrostowej, która zamyka się powyżej połowy korpusu pierwszej świecy.

Z kolei gwiazda wieczorna jest lustrzanym odbiciem gwiazdy porannej, stanowiąc formację odwrócenia trendu. Pierwsza ze świec sugeruje kontynuację rynku byka, druga posiada niewielki korpus i również wskazuje na wzrosty, a ostatnia kieruje się na południe i zamyka się poniżej połowy korpusu pierwszej świecy.

W przypadku obu formacji środkowa świeca może przybrać również formę doji. Tak naprawdę nie ma to większego znaczenia dla prawdopodobieństwa realizacji kierunku formacji, prezentuje się to po prostu inaczej od strony graficznej na wykresie.

Wisielec:

Formacja wisielca pojawia się gdy dany instrument finansowy przesuwa się dynamicznie w dół na otwarciu, jednak odwraca początkowy ruch w kolejnych godzinach sesji i zamyka wyraźnie nad wcześniej rozrysowanymi dołkami. W efekcie świeca wygląda jak kwadratowy lizak z długim trzonkiem. Jeżeli formacja powstaje w trakcie trendu wzrostowego, określana jest mianem wisielca. Nie oznacza automatycznie, że kupujący stracili kontrolę nad rynkiem, może być jednak wczesnym sygnałem spowalniania momentum i zbliżającej się zmiany trendu lub co najmniej wystąpienia korekty. Jak doskonale widać, formacja jest bardzo podobna do młota. Co jednak je odróżnia? Jedyna kwestia to natura trendu, w którym formacje się pojawią. Jeżeli wykres przesuwa się w górę i sugeruje nadejście spadków, wtedy układ nosi miano wisielca. W sytuacji odwrotnej, gdy wykres przesuwa się w dół i zapowiada odbicie, układ określany jest jako młot.

Spadająca gwiazda:

Kolejna z podstawowych formacji odwrócenia trendu to spadająca gwiazda, mogąca sugerować zakończenie trendu wzrostowego. Spadające gwiazdy to układy jednoświecowe, posiadające niewielki korpus i bardzo długi górny cień. Świeca może być podażowa lub popytowa, jednak silniejszy sygnał sprzedaży generowany jest w przypadku świec spadkowych (podażowych). Aby świecę zidentyfikowano jako spadającą gwiazdę, formacja musi występować w trendzie wzrostowym, a odległość pomiędzy maksimum sesji oraz ceną otwarcia powinno wynosić co najmniej dwukrotność szerokości korpusu świecy.

Długi górny cień spadającej gwiazdy sugeruje, że rynek przetestował poziom oporu, który okazał się zbyt silną barierą dla kupujących i wkrótce sprzedający mogą rozpocząć ofensywę, przynajmniej w krótkim terminie.

Formacje kontynuacji trendu

Formacje kontynuacji trendu są wykorzystywane przez traderów do potwierdzania przyszłych ruchów rynkowych zgodnych z dotychczasowym momentum. Często pojawiają się po długim okresie stabilizacji, korekty lub konsolidacji. Identyfikacja takowego układu technicznego podobnie jak we wcześniejszych przykładach powinna zostać potwierdzona przez kolejną świecę, wypadającą zgodnie z głównym trendem.

Poniżej znajduje się lista najpopularniejszych formacji kontynuacji trendu:

• Trzech białych żołnierzy
• Trzy czarne wrony
• Wzrostowa i spadkowa luka Tasuki
• Formacja pod szyją i na szyi
• Trójka bessy i trójka hossy

Trzech białych żołnierzy:

Trzech białych żołnierzy to formacja składająca się z trzech wzrostowych świec posiadających podobną budowę. Każda z nich zamyka się wyżej niż poprzednia, a gdy świece pozbawione są knotów, wtedy sygnał kupna jest silniejszy.

Trzy czarne wrony

Odwrotność formacji trzech białych żołnierzy. W tym przypadku inwestor ma do czynienia z trzema spadkowymi  świecami o podobnej budowie. Każda z nich zamyka się niżej niż poprzednia, a gdy pozbawione są knotów, wtedy sygnał sprzedaży jest silniejszy.

Wzrostowa i spadkowa luka Tasuki:

Wzrostowa luka Tasuki składa się z trzech świec – po pierwszej na wykresie pojawia się luka popytowa. Jeżeli nie dojdzie do jej domknięcia oznacza to, że trend wzrostowy jest utrzymany, natomiast gdy zostanie domknięta, najprawdopodobniej oznacza to koniec wzrostów.

Jednocześnie spadkowa luka Tasuki jest formacją kontynuacji z długą spadkową świecą, po której rysuje się luka podażowa i kolejna spadkowa świeca. Brak domknięcia luki jest sygnałem kontynuacji trendu, natomiast jej domknięcie sugeruje jego zakończenie.

Pod szyją i na szyi

Pod szyją to dwuświecowa formacja, która pojawia się zazwyczaj po trendzie spadkowym. Podażowa świeca rysuje się jako pierwsza, natomiast kolejna jest wzrostowa. Jednocześnie jej zamknięcie wypada w niedużej odległości od zamknięcia pierwszej świecy. Układ pod szyją  jest jednym z najprostszych do zidentyfikowania na wykresie.

Bardzo podobnie prezentuje się formacja na szyi, która potwierdza trend spadkowy.  W odróżnieniu od formacji pod szyją, druga świeca zamyka się delikatnie powyżej zamknięcia świecy pierwszej. Należy jednocześnie pamiętać, że skuteczność układu na szyi nie jest tak wysoka jak formacji pod szyją.

Trójka bessy i trójka hossy

Trójki bessy i hossy są niewątpliwie jednymi z najciekawszych formacji, które charakteryzują się wysoką skutecznością, ale niestety pojawiają się stosunkowo rzadko. Formację rozpoczyna długa świeca w kierunku wzrostowym lub spadkowym, po której rysują się trzy świece z niewielkimi korpusami skierowanymi w przeciwną stronę. Piąta świeca kontynuuje natomiast ruch pierwszej, zamykając się nad lub pod zakresem całego układu.

Kropla w morzu wszystkich formacji świecowych:

Formacje świecowe zyskują coraz większą popularność, gdyż często dostarczają ciekawe sygnały transakcyjne. Są one też ważnym narzędziem analizy technicznej pozwalającym zrozumieć rynkowe emocje. Dzięki nim inwestor może zidentyfikować potencjalne punkty zwrotne i to właśnie dlatego stanowią tak istotny punkt praktycznie każdej strategii. Warto jednak zaznaczyć, że w powyższym artykule zaprezentowano zaledwie kilka najpopularniejszych z wielu dostępnych układów. Inwestor nie musi jednak znać każdej z nich - wystarczy skupić się na kilku, które najczęściej generują trafne sygnały.